Senior en seks? ‘Dat doen we niet hoor!’

Afgelopen woensdag (8 mei) en donderdag (9 mei) stond ik met collega’s van Vlam en Fabriek69 op de Florence Nightingale Fair van Hart voor Zorg. Een beurs voor en door zorgprofessionals voor verzorgenden, begeleiders en verpleegkundigen uit de ouderen-, verpleeg-, wijk-, gehandicaptenzorg, psychiatrie en meer. Zeer goed georganiseerd. We hebben twee nuttige, interessante, leuke en inspirerende dagen gehad.

 

Geschrokken

We stonden er met een stand en verzorgden per dag drie workshops over: seksuele gezondheid, sekszorg en signalering seksueel geweld. De workshops waren zeer goed bezocht en dat stemde ons positief. Maar … ik ben ook geschrokken. Waarvan? Nou, omdat er nog gigantisch veel werk te doen is als het gaat over praten over behoeften, wensen en/of (hulp)vragen op het gebied van relaties, intimiteit en seksualiteit (RIS) met cliënten die gebruik (moeten) maken van bovengenoemde zorgvelden.

 

Hoezo belasten?

Laat ik eerst noemen dat we ook veel mensen gesproken hebben die er wél werk van maken en druk bezig zijn met het begeleiden van RIS. Maar we hebben ook veel professionals die met 75+-cliënten werken horen zeggen: “Dat is niet meer waar onze cliënten aan doen” of “We krijgen nooit vragen over seksualiteit van onze cliënten” of “Ik ga hier niet over praten met mijn cliënt die ik moet verplegen, dat is veel te privé”. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Als we dan vragen of de cliënten weleens gevraagd wordt of ze nog wensen hebben op het gebied van RIS, dan wordt vaak ontkennend of weifelend gereageerd of komt de opmerking: “Daar belasten we onze cliënten niet meer mee, die zijn al zo oud”. Hoezo belasten? Waarom zou je cliënten van 75+, met of zonder een beperking, belasten met een vraag over wensen op gebied van RIS? Of heeft dit meer met de professional zelf te maken?

Relaties, intimiteit en seksualiteit zijn basisbehoeften van mensen. Die kunnen wel veranderen in een levensloop, maar ze verdwijnen niet als je ouder wordt of dementie krijgt.

 

Veronderstellingen en aannames

Professionals hebben veel verkeerde veronderstellingen, meningen en aannames over dat oude mensen geen behoefte meer hebben aan RIS, ook als mensen dementie krijgen. Psycholoog, en deskundige op gebied van intimiteit en seksualiteit bij dementie Frans Hogeveen zegt hierover: “Oude mensen en mensen met dementie zijn in de eerste plaats gewoon mensen, met dezelfde behoeften als jij en ik. Als wij verstoken blijven van intimiteit en seksualiteit, dan lopen wij het risico ongelukkig te worden. Dat geldt ook voor oude mensen en mensen met dementie. Door hier meer aandacht aan te besteden kunnen we een bijdrage leveren aan hun (ervaren) kwaliteit van leven.” Relaties, intimiteit en seksualiteit zijn basisbehoeften van mensen. Die kunnen wel veranderen in een levensloop, maar ze verdwijnen niet als je ouder wordt of dementie krijgt.

 

Proactief

Toch, zo bleek ook op de beurs wel weer, wordt in de professionele zorg aan ouderen (met dementie) weinig tot geen aandacht besteed aan deze RIS-behoeften. Ook de oudere zelf, de persoon met dementie en de eventuele partner, vinden het moeilijk om over deze behoeften te praten en hulp te vragen. Ze verwachten eigenlijk dat wij als professionals die eerste stap zetten om erover te praten en de vragen te stellen. Proactief. En niet alleen als er zich een (seksueel) probleem voordoet of grensoverschrijdend gedrag vertoond wordt van degene die verzorgd moet worden.

 

Intake: haal de spanning eraf

Voor een groot deel kan de moeilijkheid en beladenheid over het onderwerp al getackeld worden bij de intake en opname van een cliënt. Als je bijvoorbeeld bij de intake ook aan de cliënt en eventuele verwanten/partner vraagt of er nog wensen zijn op het gebied van relaties, intimiteit en seksualiteit en of er ergens rekening mee moet worde gehouden in de begeleiding op dit gebied dan haal je er al heel veel spanning af. Je laat dan zien dat je openstaat voor het onderwerp en dat er altijd over gepraat mag en kan worden. Ook als een cliënt op dat moment aangeeft geen wensen te hebben, is het duidelijk dat hij/zij er vragen over kan stellen, en dat professionals er ook proactief regelmatig naar zullen vragen.

 

Koud washandje

Ik hoop zo dat we die cultuurverandering eens echt met elkaar kunnen gaan realiseren binnen de eerdergenoemde zorgvelden. Zodat dit soort uitspraken van beursbezoekers verleden tijd worden:

• “Als mijn cliënt een erectie krijgt bij het wassen dan doen we er gewoon een koud washandje op”. (Ja, echt waar, ik heb hem serieus voorbij horen komen in een workshop, geen geintje).
• “Mijn cliënt heeft beginnende dementie en zegt dat ie ook wel graag ‘“daar’ gewassen wil worden. Dat vinden we grensoverschrijdend en zeggen daar wat van. We gaan dan ook niet in gesprek over behoeften, want hij is 80+ en gaat over vier jaar ofzo toch dood, dus gaan hem niet meer belasten.”
• “Oh, hier gaat het over seksualiteit, dat is voor de jeugd.” (aldus een verzorgster uit de ouderenzorg).

 

=> Meer info HIER over Vlam Webinar “Intimiteit en seksualiteit bij dementie”, met Frans Hoogeveen

=> Meer info HIER over het boek van Frans Hoogeveen “Intimiteit en seksualiteit bij dementie”

 

Geschreven door Jeroen Hindriks (hoofdredacteur bij Vlam en seksuoloog bij Fabriek69)

.