Intimiteit en seksualiteit bij dementie

Intimiteit en seksualiteit bij dementie – Frans Hoogeveen

“Mijn man (vrouw) is mijn man (vrouw) niet meer”, verzuchten partners van mensen met dementie vaak. Als je partner dementie krijgt verandert je relatie met hem of haar. Die wordt daardoor minder wederkerig. Ook als de relatie voorheen altijd goed was.

Frans Hoogeveen, gz-psycholoog en specialist dementiezorg, schreef er een boek over: Intimiteit en seksualiteit bij dementie. Een ‘ondergeschoven’ onderwerp, vindt hij. “Het onderwerp moet uit de taboesfeer worden gehaald. In het boek geef ik deze partners tips om de intimiteit en, indien gewenst, de seksualiteit binnen hun relatie zo goed mogelijk te behouden of daarvoor te compenseren.”

Ontwricht

Frans werkt al ruim 30 jaar in de zorg voor mensen met dementie en hun naasten, zowel in de thuissituatie als intramuraal. “Ik vind oude mensen ‘interessanter’ dan jonge mensen. Oude mensen hebben een leven van ontwikkeling achter de rug, en ja, er is ook verval dat hen interessant maakt. Oude mensen zijn dus ‘meer’. Dementie kan om meerdere redenen een ontwrichtende aandoening zijn. Tragisch daarbij is dat mensen met dementie al snel in een ‘hokje’ worden gestopt. Dat is ook wat zij zelf zeggen, al in de eerste fase van hun aandoening: ‘Ik word anders behandeld. Ik hoor er niet meer bij’. Mijn ervaring in die dertig jaar is, dat met goede begeleiding heel veel mensen met dementie nog langere tijd een leven kunnen leiden dat zij zelf de moeite waard vinden. En daar wil ik mij als professional voor inzetten.”

Liever dood dan dement in een verpleeghuis?

“Er bestaan veel verkeerde beelden en ideeën over de ouderdom, zoals het idee dat oude mensen geen behoefte meer hebben aan seks. Ook over dementie als aandoening bestaan veel onjuiste denkbeelden, meestal zeer somber gekleurd. ‘Liever dood dan dement in een verpleeghuis’, is een veelgehoorde opvatting. Deze beelden en opvattingen moeten worden bijgesteld. Oude mensen en mensen met dementie zijn in de eerste plaats gewoon mensen, met dezelfde behoeften als die jij en ik hebben. Als wij verstoken blijven van intimiteit en seksualiteit, dan lopen wij het risico ongelukkig te worden. Dat geldt ook voor oude mensen en mensen met dementie. Door meer aandacht hieraan te besteden kunnen we een bijdrage leveren aan hun (ervaren) kwaliteit van leven.”

Praten over behoeften

“Intimiteit (verbondenheid met je meest nabije naasten) en seksualiteit zijn menselijke basisbehoeften. Die veranderen in de loop van een mensenleven mogelijk wel, maar verdwijnen zeker niet als je ouder wordt of dementie krijgt. In de professionele zorg wordt aan deze behoeften van ouderen (met dementie) echter weinig aandacht besteed. En ook de betrokkenen zelf, de persoon met dementie en diens partner, vinden het moeilijk om over deze behoeften te praten en hulp te vragen. Het boek is dus zowel geschreven voor mensen met dementie en hun partners, als voor professionals in de zorg voor mensen met dementie.”

Boek voor mensen met dementie, hun partners én professionals in de zorg

Tips

Frans sluit af met twee adviezen:

1: Wees open over de problemen die je ervaart en vraag (professionele) hulp.

2: Zoek actief situaties op die voor jou en je partner vroeger waren verbonden met betrokkenheid op elkaar, en begeef je in die situaties. Je vergroot dan de kans dat je partner met dementie, al is het maar voor een moment, de oude verbondenheid naar jou vertoont.

Tegen jou, als lezer, zou Frans willen zeggen: “Lees het boek, denk erover na, beantwoord de vragen die ik je stel, probeer de tips en suggesties uit, en bericht me daarover. Neem als professional actie om het onderwerp binnen jouw zorgorganisatie op de agenda te krijgen.”