Boek: 'Wie zette mijn naaktfoto's online?'

Wie zette mijn naaktfoto’s online?

Spannende detective lezen? Op 4 november verschijnt Wie zette mijn naaktfoto’s online?, het debuut van Jantine Jongebloed, schrijver en freelance journalist voor o.a. de Volkskrant en Flow. Ze schreef het speciaal voor middelbare scholieren.
“Een spannende detective en een positief pleidooi in één”, noemt Jantine het zelf. Een aanmoediging om op een andere manier te denken en te praten over schuld, sexting, online seksueel misbruik en seksuele voorlichting. Jantine weet waar ze het over heeft: op haar 16^e zijn haar naaktfoto’s ongewenst verspreid.

Excuses

“In 2004, toen ik 16 was, stonden mijn naaktfoto’s ineens op GeenStijl.nl. Ze werden per mail uitgewisseld door klasgenoten, en hingen geprint in de aula van mijn middelbare school. Ik zocht nooit uit wie daarachter zat, want ik wilde het voorval het liefst zo snel mogelijk vergeten.
Maar vorig jaar, op mijn 33^e, raakte ik in contact met een oud-klasgenoot uit die tijd, en ze vertelde dat zij destijds over de gebeurtenis in haar dagboek had geschreven; dat ze zich schaamde dat zij de foto’s ook had doorgestuurd. Ze deelde dat ze daar nog regelmatig aan terugdacht en nu haar excuses wilde aanbieden.

Schuld, schaamte en seksualiteit

Ik vroeg me opeens af waarom ikzelf allerlei details van het verhaal vergeten was, en nooit had uitgezocht wat er nou precies gebeurd was, en wie mijn foto’s had geopenbaard. Een ex-vriendje, een andere bekende, of een totale vreemde, en waarom? Ik besloot op onderzoek uit te gaan en heb in een paar maanden tijd meer dan 60 betrokkenen gesproken over hun herinneringen en hun rol in mijn verhaal. Docenten, klasgenoten, de conrector, ex-vriendjes, vriendinnen, mijn ouders, en uiteindelijk ook meerdere verdachten en daders. Dat verhaal resulteerde in een groot artikel voor Volkskrant Magazine, dat in februari 2021 werd gepubliceerd. Het artikel was niet alleen een persoonlijke zoektocht, maar een universeel verhaal over schuld, schaamte en seksualiteit. Dat bleek wel uit de honderden reacties die ik ontving.

Lesbrief en gastles

Ik besloot daarna dat niet alleen volwassen Volkskrant-lezers dit verhaal moesten kennen, maar ook mensen die nú 16 jaar (of 12 of 18) zijn. Ik heb contact gezocht met uitgever Blossom Books, die veel goeie (feministische) boeken en pamfletten voor deze doelgroep uitbrengen, en zij zagen dat ook zitten. Ik heb het oorspronkelijke artikel bewerkt en uitgebreid, en trainerscollectief Blootnodig heeft er een lesbrief en gastles bij ontwikkeld, waarmee ze langs scholen zullen gaan om het boek en alle thema’s in lessen seksuele voorlichting onder de aandacht te brengen.

Impact

Ik dacht jarenlang dat het geen invloed op me had gehad – ik had er tenslotte geen moeilijke relatie met mijn lijf, seksualiteit of (bed)partners aan overgehouden. Ik had het nooit een trauma genoemd, ik had het eerder een beetje weggelachen. Pas tijdens het onderzoek en het schrijven kwam ik erachter dat het misbruik me wel wat ánders had opgeleverd: een negatief copingmechanisme in de vorm van een mantra dat door mijn hoofd ging als me iets vervelends overkwam en anderen over mijn grenzen gingen. Het zinnetje ‘het is mijn eigen schuld’ was na die gebeurtenis waarheid voor mij geworden. Het heeft impact gehad op mijn emotionele ontwikkeling en mijn zelfvertrouwen.”

Victim blaming

Pas na 17 jaar realiseerde Jantine zich hoe dat kwam: “Een vriendin, klasgenoten, bekenden van een forum waar ik regelmatig kwam en ook de conrector op school: allen zeiden (direct of indirect) dat het mijn eigen schuld was, dat ik het zelf had uitgelokt. Die overtuiging heb ik heel snel geïnternaliseerd. Ik ben dat ook gaan geloven. Het heeft 17 jaar geduurd om te beseffen dat dat niét zo is, dat de enige schuldigen van seksueel misbruik de daders zijn, en dus nooit de mensen die het overkomt.”

Focus

Het boek is een verhaal is over haarzelf, maar ook over de lezer, vindt Jantine. Over onze seksualiteit, onze naaktfoto’s (als we die hebben, natuurlijk) én die van bijvoorbeeld klasgenoten. “Het boek bestaat uit drie delen: ‘2004’ (over wat ik me herinner), ‘2020’ (mijn reconstructie/onderzoek) en ‘2021 en daarna’. Dat laatste deel is een pleidooi voor een andere kijk op (online) seksualiteit. Ik ben ervan overtuigd dat we de boodschap van middelbare scholen, ouders en overheid (‘sexting is gevaarlijk en dom’) moeten veranderen in ‘sexting is normaal, sextingmisbruik is gevaarlijk en strafbaar’. Het verlegt de focus van (potentiële) slachtoffers naar (potentiële) daders en het blijft weg van victim blaming (‘we hadden je gewaarschuwd!’). Open en positief praten over sexting en seksualiteit zorgt voor minder slachtoffers, minder trauma’s, minder daders.”

Cadeau

Jantine heeft nog wel een tip als het om online seksualiteitsbeleving gaat: “Maak en verstuur zoveel naaktfoto’s als je zin hebt, en laat iedereen lekker in z’n waarde. En tot slot: doe mijn boek cadeau aan een jongere (zoon, buurmeisje, nicht) in je omgeving. Een nieuwe seksuele revolutie begint bij hen.”