Seksueel misbruik en de koppen in het zand

Pim Lammers, een jonge auteur van nog geen 30 jaar oud die over genderidentiteit een kinderboek schreef… Een auteur die in zijn jonge carrière al een aantal literaire prijzen in de wacht sleepte zoals een zilveren griffel in 2018… Een auteur die in 2023 doodsbedreigingen ontvangt vanwege het taboedoorbrekend verhaal ‘trainer’ dat hij schreef in 2016 over een relatie tussen een voetbaltrainer en een tiener. Een auteur die durfde te schrijven wat er te schrijven viel.

 

Boeman

Orde op zaken: ja ik heb het bewuste verhaal gelezen, dus over de inhoud kan ik maar zal ik het niet hebben. Of, nou ja, misschien een beetje. Ik ga het ook niet hebben over hoe de literaire vrijheid op losse schroeven staat. Waar ik het hier wel over wil hebben, is hoe omgegaan wordt met een schrijver die zo stoer is geweest (al van de zotte dat ik het ‘stoer’ noem – want mag het eens normaal worden?) om een verhaal te schrijven over taboe onderwerpen als pedofilie en seksueel misbruik en over de verwarrende gevoelens die leven bij slachtoffers. Lammers zou pedofilie zelfs verheerlijken. Nogmaals, ik heb het betreffende verhaal gelezen.

Vanuit mij geen doodsbedreigingen aan het adres van Pim Lammers, maar enkel lof. Bij mij roepen de doodsbedreigingen het idee op dat omstanders liever de koppen in het zand steken en dat mensen zo geschokt zijn over welke moeilijke gevoelens het verhaal oproept. En dat snap ik heel goed. Niemand wil eraan denken dat misbruik überhaupt bestaat. Laat staan dat we willen lezen over gevoelens van het slachtoffer. Het liefst houden wij mensen vast aan de illusie van een wereld zonder seksueel misbruik en alle bijkomende verwarringen en ingewikkelde emoties. Het liefst zeggen wij: ‘dat gebeurt niet in onze familie of in ons voetbalteam’ en het liefst voegen we eraan toe dat bij de pleger zijn pik eraf moet en dat hij moet worden opgesloten. Want daarmee is alles opgelost en hoeven we het verder nergens meer over te hebben… en kunnen we in dit geval de schrijver van een verhaal dat wij te heftig vinden de boeman toespelen om het wederom niet te hebben waar het eigenlijk over zou moeten gaan.

 

Door andere ogen

Laat mij dan toch even iets zeggen over hoe ingewikkeld seksueel misbruik is. En hoe dit nooit zwart-wit is. Lees je mee? Doe dit dan zonder een zwart-wit bril, maar probeer eens te kijken door andere ogen.

De feiten vertellen ons dat seksueel misbruik veelal wordt gepleegd door een bekende van het slachtoffer. Dit kan een familielid zijn, een vriend van de familie, een voetbaltrainer… Vaak iemand die het slachtoffer al een hele tijd in zijn leven heeft, die hij vertrouwt, van wie hij aandacht krijgt en van wie het slachtoffer houdt. De pleger is dus niet alleen maar een pleger van seksueel misbruik. Het is ook nog steeds een persoon om wie het slachtoffer geeft. Het is zijn vader, opa, broer, tante, voetbaltrainer, lerares… Het slachtoffer is meer dan alleen een slachtoffer en een pleger is meer dan alleen een pleger. Het maakt de verwarring compleet. Die verwarring en al die moeilijke (seksuele) gevoelens en loyaliteitsconflicten zijn realiteit. Mag een slachtoffer nog houden van zijn of haar vader ondanks het seksueel misbruik? Mag het slachtoffer in de war zijn? Mag de pleger nog mens zijn? Mag een schrijver dit soort zaken aan de kaak stellen? Ja, ja, ja en ja. En NEE ik zeg hier niet dat ik seksueel misbruik goedkeur of pedofilie verheerlijk zoals Pim Lammers wordt verweten. Ik benadruk het bestaan van schurende pijnlijke thema’s waar ieder mens het liefst de ogen voor sluit. Dat er ogen worden gesloten, betekent niet dat seksueel misbruik niet bestaat. Als je s’avonds in bed je ogen sluit en je slaapkamer niet meer ziet, wil dat toch ook niet zeggen dat die er niet is?

 

Confrontatie

Verhalen mogen pijn doen, schuren, je woedend maken, je verafschuwen. Ze mogen knagen, prikkelen, je aanzetten tot nadenken, je verwonderen, frustreren, je iets leren. Prachtig dat verhalen emoties oproepen, dat ze iets betekenen. Het verhaal ‘trainer’ van Pim Lammers heeft me aan het nadenken gekregen. Het heeft me opnieuw geconfronteerd met de thema’s rondom seksueel misbruik en hoe mensen erop reageren. Het heeft me getoond dat we er nog niet zijn, dat er nog werk te doen is. Bedankt daarvoor Pim.