Seksexpert Nynke Nijman: “Schaamte kan een heel groot probleem zijn”

Schaamte uit zich op veel (soms ook subtiele) manieren: je bent je bijvoorbeeld iets te bewust van je gezichtsuitdrukkingen als je partner je aankijkt tijdens het vrijen, je probeert niet te veel lawaai te maken, of je vermijdt bepaalde posities omdat je bang bent dat je lichaam er dan minder flatteus uitziet. Of wat dacht je van het schuldgevoel wanneer je fantaseert over iemand anders dan je partner? Of omdat je niet iedere week zin hebt in seks? In al deze situaties en nog veel meer speelt schaamte een rol: we hebben het gevoel dat ons lijf, onze fantasieën of behoeften afwijken van dat wat normaal gevonden wordt.

Nynke Nijman

Drs. Nynke Nijman (1989) is psycholoog, relatietherapeut, systeemtherapeut en consulent seksuele gezondheid NVVS. Ook is ze regelmatig in de media te zien/horen als expert op het gebied van seks en relaties. Na De Relatie-APK verscheen deze maand haar tweede boek, Schaamteloze seks, waarmee ze een groot deel van de schaamte rondom seksualiteit probeert weg te nemen.

Nynke: “In veel boeken mis ik bepaalde nuances, aandachtsgebieden of diepgang. Voor mijn gevoel worden er telkens stereotypen over mannen en vrouwen beschreven, of verwachtingen en aannames bevestigd. Ik wilde een boek schrijven dat juist gaat over de enorme diversiteit van seksualiteit. In de praktijk zie ik elke keer weer de verhalen van mensen die een ingewikkelde relatie hebben met hun seksualiteit, of een beperkt beeld hebben bij seks, waardoor ze hun verlangens en behoeften tekortdoen. Op zoek naar de rode draad in al die verhalen kwam ik uit bij schaamte. Schaamte belemmert mensen om volledig uiting te geven aan hun seksualiteit. Zo ontmoette ik een man die zo doordrenkt was van zelfhaat en eenzaamheid door de schaamte over zijn seksualiteit, dat hij nauwelijks nog in staat was een seksuele relatie met zijn vrouw te hebben. Ook uit onderzoek weten we dat schaamte een negatieve impact heeft op zowel de fysieke als de mentale gezondheid. Schaamte kan oprecht een heel groot probleem zijn.”

Schaamteloze seks is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in seksualiteit: of je er nu gewoon heel erg nieuwsgierig naar bent, seksuele problemen ervaart of het gevoel hebt dat je door schaamte geremd wordt. “Er staat zoveel kennis in, zoveel verschillende inzichten en perspectieven, dat ik oprecht denk dat er voor iedereen iets relevants in te vinden is. Het bijzondere is dat veel mensen waarschijnlijk tijdens het lezen zullen denken: ‘Waarom zou je je daarvoor schamen?’, óf ze denken: ‘Maar dat is inderdaad ook wel gek…’. Die eerste reactie is er een die heel vaak voorkomt en waarbij je direct voelt hoe onterecht het is dat zoveel mensen zich schamen voor stukjes van hun seksualiteit. Bij het tweede type reactie merk je goed waarom schaamte blijft bestaan: we zijn al snel geneigd te oordelen over een ander.”

Het gevoel veroordeeld te worden is natuurlijk een voedingsbodem voor (nog meer) schaamte. Maar, waar schamen mensen zich voor? “Vaak weten mensen onvoldoende wat hen opwindt, of ze schamen zich voor hoe hun lichaam reageert op opwinding. Ze lopen soms rond met fantasieën die heel verwarrend voor hen zijn omdat ze in conflict zijn met de eigen normen en waarden, denk bijvoorbeeld aan verkrachtingsfantasieën. Ook erectieverlies kan een gevoel van schaamte oproepen, net als nauwelijks behoefte hebben aan seks. In de gesprekken die ik met cliënten heb vind ik het belangrijk om hun situatie te normaliseren: dat wat iemand voelt mag er zijn. Het gevoel van schaamte neemt al af wanneer je weet dat je niet de enige bent. Vervolgens is het erg helpend om psycho-educatie te geven over verlangens en onzekerheden, zodat mensen beter gaan begrijpen waarom ze erectieproblemen hebben, hoe het lichaam er nu eenmaal uitziet en wat opwinding met het brein en lichaam kan doen. Alles draait om het bieden van een luisterend, onbevooroordeeld oor, het erkennen van hun gevoel en het bieden van juiste informatie.”

Nynke benadrukt dat de titel van haar nieuwe boek niet wil zeggen dat zij vindt dat iedereen volledig vrij van schaamte moet zijn. “Alleen vind ik het doodzonde dat er een boel mensen zijn die geremd worden door schaamte. Zeker als die schaamte gaat over gevoelens, ervaringen, verlangens of behoeften die in mijn beleving een heel wezenlijk aspect van seksualiteit zijn. Stel je hebt een fetisj of een fantasie en je geeft daar geen aandacht aan, dan misgun je jezelf misschien wel een heerlijk gevoel van opwinding. Het is heel normaal om wat ongemak te ervaren over zoiets kwetsbaars als seksualiteit, zolang het je maar niet belemmert, want het is ontzettend zonde als je niet in het moment kunt zijn en niet volledig kunt genieten van alles wat je voelt en ervaart.”

Ze moet hartelijk lachen om onze vraag of ze zelf vrij is van schaamte. “Deze vraag krijg ik vaker! Ik merk een heel duidelijk onderscheid tussen mijn rol als therapeut en mezelf als Nynke, vrouw en minnares. Als therapeut kan ik oprecht zeggen dat er geen enkel ongemak is als het gaat om seksualiteit. Het kleurenpalet van seksualiteit is ontzettend divers en elk gesprek kan gevoerd worden. Maar als je het hebt over mijn eigen seksualiteit dan heb ook ik absoluut te maken met schaamte en gênante momenten. Ik heb mijn eigen onzekerheden over mijn lichaam en vind het weleens lastig om aan te geven waar ik behoefte aan heb. Toch zou ik dat geen schaamte willen noemen, simpelweg omdat ik weet dat ik daarin niet anders ben dan anderen. Dat ongemak mag er zijn, zonder dat ik mezelf erom veroordeel. Daarom zou ik als tip willen meegeven: wees je ervan bewust dat het niet erg is om je ergens ongemakkelijk bij te voelen en dat er tal van anderen zijn die hetzelfde ervaren. Lees over seks, praat erover met mensen die je vertrouwd zijn en je zult ontdekken dat datgene waar jij je voor schaamt onderdeel is van seksualiteit in haar breedste zin.”

 

 

‘Schaamteloze seks’ is verschenen op 14 februari bij uitgeverij Lev

 

 

Door de redactie van Vlam