Lust als last: Wanneer wordt seks verslavend?

Wat als je focus op seks te groot is geworden? Als seks een te grote plek in je leven heeft, en je daar last van hebt? Ben je dan seksverslaafd? Herm Kisjes en Matthijs Kruk schreven er een boek over: Lust als Last, over de verborgen werelden van mensen met een problematische relatie met seks, en wat je daaraan kunt doen.

Herm werkt als behandelaar bij GGZ Momentum en is docent aan Fontys Hogeschool. Matthijs is psycholoog en eigenaar van Mind Your Sex, dat mannen helpt een gezonde(re) relatie met seks te ontwikkelen. Ook maakte Matthijs de podcast Lust als last, met verhalen van vijf mannen die vastliepen in seks en/of porno.

 

Professioneel en persoonlijk

Herm en Matthijs weten waar ze het over hebben: “Wij zijn het onderwerp gaan onderzoeken vanuit professionele én persoonlijke interesse”, vertelt Herm. “Als onderzoeker en auteur had ik al meegewerkt aan meerdere boeken over verslaving, waaronder game-, internet- en socialmediaverslaving. In de loop der jaren sprak ik steeds meer cliënten die intensief keken naar porno en eindeloos aan het daten waren.” En Matthijs had dezelfde ervaring: als psycholoog specialiseerde hij zich in seksverslaving, vooral ook omdat het een onderwerp is waar een taboe op rust en waar nog relatief weinig over bekend is. Daarnaast speelde seks in zijn twintiger jaren ook een dusdanig grote rol, dat hij bekend is met de geheime werelden en gevoelens van schuld en schaamte die daarmee gepaard gaan.

 

Op de kaart

“Een van de belangrijkste redenen om dit boek te schrijven was om het onderwerp maatschappelijk meer op de kaart te zetten”, zegt Matthijs. “Want als we leren om gemakkelijker te praten over onze lust, over wat ons opwindt en waar we ons snel in kunnen verliezen, dan komen ook de lasten daarvan eerder aan de orde. En als we daar opener over durven te zijn, voorkomen we schade bij onszelf en bij anderen. Zo kwam de titel van het boek eigenlijk vanzelf bij ons op.”

 

Seksverslaving?

“Wij gebruiken liever niet de term ‘seksverslaving’”, legt hij uit. “Die bekt misschien lekker en iedereen heeft wel een vermoeden wat ermee bedoeld wordt, maar hij roept ook van alles op en werkt stigmatiserend. Het is nogal een containerbegrip, omdat er ook een porno- of liefdesverslaving mee bedoeld kan worden.

Wij spreken daarom liever van een focus op seks die te groot is geworden.”

“Als je door jouw te grote focus op seks niet het leven leidt dat je wilt leiden”

 

Twee gevolgen

Herm: “Je zou die focus een verslaving kunnen noemen als het twee duidelijke gevolgen heeft. Ten eerste wanneer seksuele gedachten en gedragingen zoveel tijd, aandacht en energie kosten dat ze ten koste gaan van andere zaken in het leven die je belangrijk vindt. Zoals je slaap, gezondheid, relatie, werk, sociale leven. Ten tweede wanneer je je achteraf schaamt of schuldig voelt. Dus dat je niet wil dat iemand dit van je weet of wanneer je het liever niet gedaan had. Die twee voorwaarden samen zeggen namelijk dat je niet het leven leidt dat je wilt leiden als gevolg van jouw te grote focus op seks.”

 

Mythes rond ‘seksverslaving’ ontkracht

“Mensen denk dat je ook daadwerkelijk continu met seks bezig bent als je eraan verslaafd bent,” zegt Matthijs, “dus dat je bij wijze van spreken de hele dag porno kijkt of alleen maar seksdates hebt. Maar dat is een mythe. Dat komt zeker ook wel voor, maar wij zien ook veel mensen die objectief gezien weinig met seks of porno bezig zijn, maar zich wél verslaafd noemen. Ze hebben dan last van wat wij ‘morele incongruentie’ noemen. Dat betekent dat ze bepaald gedrag laten zien (zoals het kijken van porno) waar ze gezien hun waarden (bijvoorbeeld een religieuze achtergrond) niet achter kunnen staan. In deze gevallen spelen overtuigingen met betrekking tot lust een rol, die ze degelijk kunnen ervaren als een grote last.”

Een andere mythe is dat het vooral mannen zijn die meer met seks bezig zijn, omdat ze een hoog libido zouden hebben. Ook dat ontkrachten Matthijs en Herm: “Het is wel waar dat er meer mannen dan vrouwen zijn die aangeven last te hebben van hun lust, maar dit komt vooral door de seksuele dubbele moraal. Voor een vrouw is de drempel vaak nog te hoog om hardop uit te spreken dat haar focus op seks of porno te groot is, omdat ze dan al snel kan rekenen op onbegrip of afkeuring. Terwijl het van een man sneller wordt geaccepteerd als hij problemen ondervindt als gevolg van te veel seks.” Inmiddels is wel bekend dat er verschillen in seksueel verlangen en er individuele verschillen zijn, en niet sekseverschillen.

 

Tips

Hoe kom je er nou in een vroegtijdig stadium achter of het ‘fout’ dreigt te gaan? Daar hebben Matthijs en Herm twee tips voor:

1. Stel jezelf regelmatig de vraag ‘heb ik een gezonde relatie met seks?’ Of met porno, als je dat kijkt. Jezelf op die manier bevragen zorgt er niet alleen voor dat je af en toe stil staat bij je gewoontes rondom seks, maar ook dat je mee verandert met je ideeën over je gedrag. Misschien ben je het namelijk gewend om veel porno te kijken en zie je daar geen enkel kwaad in, maar als je er af en toe over nadenkt of je het nog wel gezond vindt behoud je een zekere scherpte en afstand tot dat gedrag. En daardoor verkleint de kans dat het uit de hand loopt. Een grote focus op seks kan namelijk voor een glijdende schaal zorgen, zeker met alle technologieën (porno, dating apps) die tot onze beschikking staan. Daarom is het aan te raden om je bewust te zijn wat je wanneer doet en waarom, als het gaat om seksuele patronen en fascinaties.
2. ‘Radicale eerlijkheid’. We houden onszelf gemakkelijk voor de gek. Bijvoorbeeld de gedachte ‘ik ben gewoon geil en check even Grindr of Pornhub’ kan je soms wel heel goed uitkomen, terwijl je misschien helemaal niet geil bent, maar juist verveeld of gespannen. Intunen bij jezelf, dus even stilstaan bij wat je voelt, geeft je vaak meer informatie en ook voldoening en eigenwaarde dan grijpen naar gemakkelijke opwinding.

 

 Nieuwsgierig

Ook al gaan we steeds opener over seks praten, het blijft een beladen onderwerp. Zeker met de recente #metoo-gevallen die nog steeds naar buiten komen. Matthijs en Herm spreken veel mannen die onzeker zijn over waar ze opgewonden van worden of zich schamen voor een seksuele fetisj: “Wij vinden het belangrijk om een open en nieuwsgierige houding rond seks te creëren, zowel naar jezelf als naar anderen. Natuurlijk: als anderen schade ondervinden van jouw gedrag rondom seks, dan keuren we dat af en heb je een probleem dat je moet onderzoeken. Maar wij wensen iedereen toe om zijn of haar seksualiteit optimaal te beleven, met respect voor je eigen grenzen en die van anderen.”

 

Geen afwijking

Als maatschappij moeten we ruimer gaan denken over seks, vinden Matthijs en Herm. “Er zijn geen zogenaamde ‘afwijkingen’ van een norm die niemand kent. Iedereen heeft een geheel eigen seksuele ontwikkeling, met specifieke voorkeuren. Tegelijkertijd houdt dat in dat ieder mens voor zich de verantwoordelijkheid heeft om uit te zoeken hoe hij/zij zijn/haar seksuele leven en relatie wil vormgeven, en de keuzes durft te maken die daarbij passen.”

• Meer weten, zie de website “Lust als Last”
• Webiste Matthijs Mind your sex
• Boek lezen of kopen
• Podcast luisteren

.