Knallende Feestdagen?
Feestdagen zijn niet voor iedereen een hoogtepunt van het jaar. Je kunt er tegenop zien, omdat het al eerder op ruzie uit is gelopen. Of omdat de hooggespannen verwachtingen niet waargemaakt zijn. Ofer kan nog iets anders spelen.
Die oom die maar wijn blijft bijvullen en met dubbele tong de meest ongemakkelijke kwesties oprakelt. Een neef die er echt geen zin in heeft en met een norse blik maar op de bank in zijn smartphone blijft zitten. Oma die ongelofelijk haar best doet en maar blijft zeggen:“Gezellig hè?”, terwijl het ongemak ervan afdruipt.
Het samenzijn met de feestdagen is soms olie op het vuur. Waar de één op eieren loopt en er alles aan doet om het gezellig te houden, kiest de ander (vlucht)wegen om het niet uit de hand te laten lopen. Soms kunnen relatief onschuldige spanningen oplopen tot een uitbarsting van onwenselijk formaat.
Als je vermoedt dat er binnen je familie huiselijk geweld speelt kun je voor heel lastige situaties komen te staan. Is het de grote roze olifant in de kamer, hij is er, maar er wordt niet over gesproken? Of is de agressie openlijk, maar gaan jullie na de kerst weer door alsof er niets gebeurd is?
Lang doorlopen met deze vragen is niet nodig. Aan de hand van het driemurenmodel, kun je bepalen wanneer en of je het gesprek aangaat. Want hoe sneller je huiselijk geweld bespreekbaar maakt, hoe sneller huiselijk geweld stopt. Drie muren, die symbool staan voor barrières die je ervaart om het gesprek aan te gaan. Als je die drie muren weet te doorbreken, kun je een gesprek voeren met impact op je familieleden.
Muur 1: Laat je eigen dilemma’s je er niet van weerhouden om in gesprek te gaan
Vind je het lastig om in gesprek te gaan? Wat houdt je tegen? Kun je de consequenties niet overzien? Wil je de sfeer niet blijvend verpesten? Wil je iemand niet kwetsen? Ben je bang dat je de verkeerde aanspreekt?
De eerste stap om deze muur te doorbreken is vast te stellen of er sprake is van een dilemma dat je tegenhoudt. Als je direct geconfronteerd wordt met agressie kan je erdoor verlamd worden, het gaan vermijden of juist er tussenin willen springen. Je emoties krijgen door de acute stress de overhand, waardoor je niet meer goed kunt nadenken. Je doet misschien wel iets waar je achteraf spijt van krijgt.
Blijf je twijfelen? Die oom die net iets te aanhankelijk doet en je neefje op schoot trekt. Of die neef die zijn vriendin geen ruimte geeft om zelf iets te zeggen. Moet je er iets van zeggen? Of maak je het dan alleen maar erger of verpest je de sfeer op dat moment? Het dwingende gevoel te moeten kiezen tussen twee opties die allebei niet goed lijken, werkt verlammend.
Of ben je bang voor de gevolgen om in actie te komen? Je ziet dat je vader je moeder weer uitfoetert en je wil er echt wel wat van zeggen. Maar wat zijn de gevolgen? Zullen ze het contact met je verbreken? Als er een instantie betrokken is, wat gaat die doen? Zouden ze gaan scheiden en wat blijft er dan van je ouders over? Je kan de gevolgen niet overzien waardoor je niet weet waar je moet beginnen.
Welke reactie je aanvankelijk ook hebt, laat het daar niet stoppen. Vraag desnoods hulp je dilemma te hanteren. Instanties als Veilig Thuis kun je anoniem advies vragen. Zij hebben ervaring met het bespreekbaar maken van huiselijk geweld. Zij komen dan nog niet direct in actie, maar geven jou tips waar je zelf mee aan de slag kunt.
Muur 2: Stop met (ver)oordelen
Als je besluit in gesprek te gaan loop je tegen de tweede muur aan. Want bij de verkeerde woorden of bejegening kan de deur direct voor je dichtgehouden worden.
Een kat in het nauw maakt vreemde sprongen. Houd je eigen mening voor je. Als er scheldpartijen plaatsvinden maakt dit iemand nog geen slechte ouder. Als de boeken door de kamer vliegen maakt het iemand nog geen agressieveling. Zij doen agressief en willen dit zelf vaak ook niet, maar het is nog knap lastig om dat zelf onder ogen te zien.
Als mensen voelen dat je een mening over hen als persoon hebt en over de manier waarop zij dingen doen, voelen zij dat als een afwijzing, ook als het niet uitgesproken wordt. Het inslikken van je eigen oordelen maakt daarom de kans dat iemand hulp vraagt veel groter.
Muur 3: Iemand bepaalt zelf of hij/zij jouw hulp aanvaardt
Het is een ‘open deur’ maar veiligheid is het belangrijkste bij huiselijk geweld. Veiligheid in relatie met anderen is dan niet vanzelfsprekend. Mensen bepalen zelf wanneer en bij wie ze hulp vragen. En dat gebeurt pas als ze weten dat jij te vertrouwen bent. Respecteer het dat ze jou niet direct in vertrouwen nemen en houd de deur open.
Vuistregel nummer één is het kleine stukje vertrouwen dat er is niet te beschadigen. Dus doe wat je zegt, maar vooral zeg wat je doet. Leg uit wat je wil gaan doen. Benadruk dat je het samen gaat doen en dat niks gedeeld wordt waar de ander niet van op de hoogte is.
Als iemand jou in vertrouwen neemt, betekent het dat iemand hulp nodig heeft. Als je dan niks doet beschadig je de relatie misschien veel dieper. Als je het aandurft en de rust en tijd neemt, dan bouw je aan vertrouwen. Verzamel moed! Ook voor jou kan vertrouwen een belangrijk onderwerp zijn. Want sommige dingen die gedeeld worden zijn zo ongeloofwaardig of zo ernstig, dat je enorm gaat twijfelen. Wat klopt er van dit verhaal? Daardoor kan een nieuw dilemma de kop opsteken. De waarheid achterhalen is overbodig voor de ander. Blijf dan ondanks je twijfel iemand steunen en vraag advies. Je zal vast niet de eerste zijn die twijfelt en het er daardoor bij laat zitten. Hoe zou het zijn als het wél waar is wat er met jou gedeeld is?
Tips voor een open gesprek
- Stel open vragen (hoe, wat, wanneer) en vat samen om na te gaan of je het goed begrepen hebt wat de ander aan jou vertelt. Dat nodigt uit tot doorpraten. De ander voelt dat je hem of haar serieus neemt.
- Stel geen waarom-vragen. Vraag dus: “Hoe gaat het met jullie, ik zie dat jullie je handen vol hebben aan jullie zoon?” In plaats van: “Waarom pak je je zoon niet wat steviger aan?”
- Geef geen ongevraagd advies. Dat voelt als een impliciete veroordeling van hoe iemand het nu aanpakt. Vraag eerst wat ze zelf hebben geprobeerd om ermee om te gaan en hoe dat voor hen werkt.
En als het echt niet lukt in gesprek te gaan?
Het is geen noodzaak om tijdens de kerst iets open te breken.
Doe dan geen dingen die je bang maken of die je te spannend vindt of waar je te geëmotioneerd van raakt. Vanuit die emoties kun je heel onhandige dingen gaan doen en zeggen. Laat dan eerst je emoties wat zakken en kom er desnoods later op terug.
Veiligheid staat altijd voorop. Als de drank in de man is, is een gesprek aangaan niet zo’n handige keuze. Denk dan eerder aan het stu- ren op een time-out. Ga even een wandelingetje maken met een van de twee partners en zet een kop koffie. Vraag of het oké is om weg te gaan, of dat ze liever willen dat je even blijft tot de spanning gezakt is.
Als je zelf huiselijk geweld meemaakt weet je vaak niet dat anderen dat ook zien. En de heftigheid van de spanningen kan als normale spanning voelen door het schild dat je door de agressie hebt opgebouwd. Het kan de ander dan echt helpen als jij wel jouw zorgen uitspreekt.
Tips voor ontspannen feestdagen
Deze tips kunnen je helpen als je beiden last hebt van enorme druk van buitenaf of als je beiden een rol hebt in het ontstaan van de ruzies in je gezin. Heb je te maken met een situatie waarbij het geweld van één kant komt en is er sprake van psychiatrische problematiek of persoonlijkheidsproblemen? Dan is het sowieso goed om er hulp bij te zoeken.
Loose the champagne!
Hoe gezellig het er ook altijd uitziet, die mooie wijnglazen op tafel en klinken met champagne… Met alcohol komen emoties meer aan de oppervlakte en nemen remmingen af. Recept om een mooie feestdag te laten verknallen! Maak van tevoren afspraken over je eigen alcoholgebruik en ook over wat je doet als je (toch) te veel ge- dronken hebt. Daarmee voorkom je dat het uit de hand loopt. Maak een back-upplan.
Geniet zelf ook, eis niet het onmogelijke
Gastheren en gastvrouwen willen het hun gezelschap erg naar hun zin maken. Helaas levert dat soms ook een hoop gestress en gevit op. Spreek verwachtingen uit naar elkaar en maak een duidelijke taakverdeling. En als je al weet dat de ander dat nooit zal doen, vraag jezelf dan af of je het wel moet willen. Vraag wat je partner wel wil doen. Echte gastvrijheid hangt niet af van een mooi gedekte tafel, maar aan een gastvrouw of -heer die er zin in heeft en zelf ook geniet.
Adem in, adem uit
Meestal verlopen ruzies volgens vaste patronen. Weet je eigenlijk wel wanneer het op het punt van knappen staat? Wanneer het teveel wordt? Je kan het soms wel aanvoelen. Maak afspraken over het nemen van een time-out. Je kunt een teken afspreken waarna een van de twee uit de situatie gaat. Om rustig te worden. Zodra de grootste emoties gezakt zijn kun je weer verder. Soms is het wel zo prettig als de een even de kamer uit gaat, maar dat hoeft niet per se. Spreek af wat voor jullie beiden werkt. Heb je de neiging om de ander aan te sturen? Dan betekent dit dat je zelf al voelt dat de spanningen oplopen. Je hebt zelf de verantwoordelijkheid om de time- out te nemen om het samen goed te doen.
Lukt dit niet? En zie je echt enorm op tegen de feestdagen? Vraag dan op tijd hulp voor jullie samen. Wie weet lukt het dan om van de feestdagen echt een groot feest te maken!
Vlam Magazine wenst jou en je naasten een hele fijne en liefdevolle kerst en jaarwisseling toe. Met die gekke oom, die liefdevolle moeder en die norse door zijn iPhone scrollende neef. En wie weet lukt het, dit jaar geen knallende kerst!
Geschreven door Kirsten Regtop van Fabriek69
Illustraties door Roderique Arisiaman van Dracorubio Studio
