In de tijd waarin wij leven kan niemand meer ontkennen dat seksueel geweld voorkomt, toch blijft het een lastig onderwerp om over te praten. En dat terwijl uit onderzoek blijkt dat 1 op de 100 vrouwen in Nederland ooit zwanger is geweest als gevolg van seksueel geweld.

 

Anoushka Boet adviseert vanuit haar coachpraktijk AB-Coacht professionals die in hun werk huiselijk en seksueel geweld tegenkomen. Daarnaast werkt ze als extern vertrouwenspersoon en is ze historica. Ze schreef een boek over leven na een zwangerschap door seksuele kindermishandeling, ‘De zon in de regen’. “Er zijn verschillende redenen waarom dit boek er moest komen”, vertelt ze. “De belangrijkste reden is dat ik het thema op de agenda wil zetten.”

In de jaren 60 en 70 zweeg iedereen – slachtoffers, daders en omstanders – over dit onderwerp. Kinderen en jongeren die toch wat probeerden te zeggen over hun ervaringen met seksueel geweld werden voor gek verklaard en weggezet als fantast. In dit klimaat werd Willie tot twee keer toe zwanger van haar vader. Anoushka documenteerde haar verhaal. “Willie is beide keren bevallen van een zoon, die ze daarna onder dwang moest afstaan. Het is een heftig levensverhaal, maar wat mij inspireert is dat Willie ondanks haar nare ervaringen heeft leren leven met de pijn. Zij zoekt nog steeds elke dag bewust de zon in de regen. Ze heeft leren leven in plaats van te overleven.”

Als historica had Anoushka toegang tot unieke bronnen om het verhaal te schrijven. “Zwangerschappen door seksueel geweld zijn meestal een goed bewaard familiegeheim, waar geen bronnen van zijn. Niet voor niets worden ze ook wel ‘een geheim binnen een geheim’ genoemd. In dit geval had ik gelukkig echter talloze bronnen tot mijn beschikking, zoals het dossier van de Raad voor de Kinderbescherming, en heb ik meerdere mensen kunnen interviewen, waaronder Willie zelf, haar vroegere psychiater en de gezinsvoogd. Hierdoor was het mogelijk om Willies levensverhaal vanuit verschillende kanten te belichten.”

“Soms moeten meerdere mensen op deze

manier zaadjes planten, waardoor iemand op een later, veiliger moment wél kan vertellen wat er thuis gebeurt en aan de slag kan met het verleden”

 

Anoushka beschrijft niet alleen hoe Willie terugkijkt op haar geschiedenis en wat haar in haar verdere leven heeft geholpen, maar ook hoe men in die tijd omging met seksuele kindermishandeling en hoe moeilijk het voor de betrokken professionals was om Willie en haar familie de juiste hulp te kunnen bieden. “Ik hoop dat Willies verhaal, waarin leven en overleven naast elkaar bestaan, inspiratie geeft aan vrouwen die zwanger zijn geworden door seksueel geweld en aan de professionals om hen heen. Want ook in deze tijd zijn er meisjes en vrouwen die zwanger raken als gevolg van seksueel geweld zoals kindermisbruik of een verkrachting tijdens een oorlog of vlucht – dat zijn er elk jaar in Nederland al ruim duizend. Vanuit mijn coachpraktijk ken ik meerdere professionals die deze problematiek tegenkomen in hun werk, en zij geven vrijwel allemaal aan dat dit zeer lastige situaties zijn, waarin ze meer zouden willen kunnen doen om deze moeders te helpen. Voor mij was dat een enorme stimulans om uit het verhaal van Willie lessen te trekken die ons vandaag de dag kunnen helpen om meisjes en vrouwen die in eenzelfde positie zitten beter te begeleiden. Wat Willies levensverhaal ons leert, is dat iedereen altijd iets kan betekenen, ook als er “slechts” vermoedens van (seksuele) kindermishandeling zijn. Een kind écht zien is ontzettend belangrijk, of je nu de buurvrouw, een oom, een leerkracht of een professionele hulpverlener bent. Een slachtoffer is meer dan alleen een slachtoffer. Heb aandacht voor de veerkracht en versterk deze. Soms moeten meerdere mensen op deze manier zaadjes planten, waardoor iemand op een later, veiliger moment wél kan vertellen wat er thuis gebeurt (of gebeurd is) en aan de slag kan met het verleden. Ook als je niet de juiste kennis hebt of niet weet wat je met de antwoorden moet, kun je al veel voor de ander doen. Door er te zijn, te luisteren en de ander te zien, interesse te tonen en de dingen die je ziet te benoemen. Iedereen kan een betrouwbare volwassene zijn – en is daarmee van onschatbare waarde.”

“Meer aandacht voor het onderwerp maakt het makkelijker om hulp te zoeken”

 

Zwangerschappen door seksueel geweld is in Anoushka’s ogen een thema waar we ons allemaal bewust van moeten zijn. Haar boek biedt daarom tevens handvatten om met zwangerschappen door seksueel geweld om te gaan, zodat het voor iedereen makkelijker wordt om dit moeilijke onderwerp te bespreken. “Willie zei eens tegen mij: ‘Als je er niet over praat dan bestaat het niet.’ Dus zweeg zij over wat haar was overkomen om te kunnen overleven. Ze zweeg over de seksuele kindermishandeling en ze verzweeg dat ze hierdoor zwanger was geraakt. En ook de dader en de rest van haar familie, haar vrienden en de professionals in haar omgeving zwegen erover. Maar als niemand over zulke levensbepalende gebeurtenissen praat dan maken wij het als samenleving extra moeilijk voor de meisjes en vrouwen die dit meemaken om er open over te zijn. Door te benoemen dat zwangerschappen door seksueel geweld bestaan, maken we ze zichtbaar. Meer aandacht voor het onderwerp maakt het makkelijker om hulp te zoeken.”

Meer aandacht start volgens Anoushka met bewustwording bij onszelf:
1. Erken dat zwangerschappen door seksuele kindermishandeling bestaan;
2. Denk aan de mogelijkheid van een zwangerschap bij seksueel geweld;
3. Wees je ervan bewust dat een zwangerschap of baby niet altijd een roze wolk betekent;
4. Realiseer je dat hulp vragen omdat je zwanger bent (geweest) door seksueel geweld heel moeilijk is, bijvoorbeeld door gevoelens van schuld of schaamte. Ook als vrouwen wel over het seksueel geweld durven te praten verzwijgen ze soms dat ze daardoor zwanger zijn geworden – erover praten doen ze pas als ze daar ruimte voor voelen;
5. Vind een manier waarop jij kan laten zien dat het onderwerp voor jou bespreekbaar is.

Anoushka: “Alleen samen kunnen we het thema zwangerschappen door seksueel geweld de aandacht geven die het verdient. Behandel het in scholing, intervisie, casusbesprekingen en supervisie. Ook de dialoog over het onderwerp is heel belangrijk. Zo wees genderstudieswetenschapper Marijke Naezer mij er terecht op dat ook trans jongens/-mannen en non-binaire mensen zwanger kunnen raken door seksueel geweld. Iets waar ik in al die jaren onderzoek tot mijn schaamte nog nooit bij stil had gestaan. Zo verdiepen we met elkaar de kennis en wetenschap over zwangerschappen door seksueel geweld. En dat kan alleen als we blijvende aandacht hebben voor dit thema.”

 

Websites voor meer informatie:

De zon in de regen heeft een eigen website, bekijk deze voor meer informatie.
Moms  – een website voor informatie en hulp voor moeders met een kind uit seksueel geweld, kinderen geboren uit seksueel geweld en hulpverleners.
Fiom | Zwangerschap door geweld of dwang | Ongewenst zwanger  – info voor slachtoffers en professionals. Mooie handleiding met handvatten voor professionals.