De Breij’s ezelsbruggetje

Ezelsbruggetjes kunnen moeilijk te onthouden zijn – daar zouden ze eens wat op moeten verzinnen – maar het ezelsbruggetje dat Claudia de Breij ons in haar oudejaarsconference meegeeft is dat zeker niet. Het is een eenvoudig te onthouden ezelsbruggetje, dat wat mij betreft iedereen moet kennen en in het hoofd moet stampen, net als ’t kofschip vroeger op school. 

Met niet mis te verstane woorden legt De Breij ons namelijk uit wanneer iets grensoverschrijdend gedrag is. Misschien denk je nu: is daar een ezelsbruggetje voor nodig dan? Ja dus. Om bijvoorbeeld (en dit is echt maar een voorbeeld: ik wil niet generaliseren, maar dat gebeurt nu eenmaal in een voorbeeld) mannen als Marc Overmars duidelijk te maken wanneer iets écht ongepast is. Volgens De Breij werkt het zo: Wanneer je twijfelt of je een collega een complimentje kunt maken, of een bepaalde foto kunt sturen, bedenk dan: je kunt tegen deze persoon alles zeggen wat je ook zou zeggen tegen je moeder. Volgens mij rammelt het ezelsbruggetje een beetje, zoals bijna niets ooit perfect is, maar het geeft een aardig idee van wat wel en wat niet kan. Zou jij je moeder een compliment geven over haar nieuwe kapsel? Natuurlijk. Prima! Maar ik durf te wedden dat als Marc Overmars De Breij’s ezelsbruggetje had gekend, hij de dickpics niet had gestuurd. Hoewel excuses achteraf natuurlijk alles goedmaken. Na het sturen van die ongewenste dickpic kun je altijd nog zeggen: ‘Sorry mam, het spijt me dat het zo grensoverschrijdend overkwam.’

Ik krijg regelmatig de vraag wat seksueel grensoverschrijdend gedrag nu eigenlijk precies is. Een dickpic valt al snel in de categorie ‘grensoverschrijdend gedrag’ – het goedbedoelde plaatje heeft nu eenmaal een zeer negatief imago – maar is dat terecht? Het lijkt een eenvoudige vraag, maar dat is het beslist niet. Alles hangt af van context en normen en waarden. En van persoonlijke grenzen, behoeften en voorkeuren. Het is grensoverschrijdend als je ongevraagd een dickpic naar een collega stuurt. Al valt hierover ook te discussiëren, want het is voor te stellen dat deze collega’s een liefdesrelatie hebben. Want: is het ook grensoverschrijdend als je met je geliefde kinky plaatjes uitwisselt? Je mag daar zeker een mening over hebben, begrijp me niet verkeerd. Je kunt het onaanvaardbaar vinden, goor of niet te begrijpen, maar wanneer er sprake is van wederzijdse consent is met het sturen van een dickpic niks mis.

Nog eentje. Is het grensoverschrijdend gedrag als je een speelse tik op je billen krijgt van je werkgever? Of en plein public van je partner, op een feestje? Het antwoord op de eerste vraag noemen we misschien allemaal voor de hand liggend: die tik vinden we onder geen enkele omstandigheid oké (behalve wanneer je al 25 jaar getrouwd bent met diezelfde baas en samen drie kinderen hebt), maar het tweede voorbeeld kan discussie oproepen. De ene persoon kan zo’n tik zien als vernederend en vindt het echt niet kunnen, een ander vindt dit juist leuk speels gedrag en ziet er geen kwaad in. En als de betreffende man dan zegt dat hij niet gediend is van die tik op zijn billen, loopt hij het risico dat hij wordt uitgelachen.

Die zag je niet aankomen, hè? Als we het hebben over grensoverschrijdend gedrag zien we automatisch de vrouw als “lijdend” voorwerp. Zo zie je hoe overtuigingen doorwerken in hoe we denken over grensoverschrijdend gedrag en wat dat inhoudt. Hoe mensen denken over het sturen van een dickpic heeft te maken met context, normen en waarden en persoonlijke grenzen. Het wordt grensoverschrijdend als je de ander fysiek, mentaal of emotioneel schade toebrengt. Wannéér dat gebeurt, heeft met de grenzen van het slachtoffer te maken: mijn grenzen zijn anders dan die van jou. Kortom, er is in feite niks mis met een dickpic, als je maar zeker weet dat de ontvanger ervan daadwerkelijk enthousiast wordt van een piemel op beeld én er geen strafbaar feit mee wordt gepleegd. Want hoewel bepaalde handelingen kunnen worden gezien als ethisch of moreel onacceptabel, zijn niet alle vormen van grensoverschrijdend gedrag strafbaar. Laten we de dickpics niet op voorhand afschrijven, laten we niet direct tot (ver)oordelen overgaan, maar laat ons de context, normen, waarden en persoonlijke grenzen meewegen. De discussie is niet zo simpel als het lijkt.

Voor de mannen en vrouwen die zich nu afvragen of ik een foto van hun geslacht wens te ontvangen: nee, ik zou dat ervaren als zeer ongewenst en dus als grensoverschrijdend gedrag. Denk aan Claudia de Breij, Marc Overmars en aan jullie moeders!