Week van de Overgang: Eitjes & Feitjes

We horen er soms wat over, vrouwen met opvliegers en een kort lontje. Ja, het is de overgang. Echt serieus nemen we de overgang nog altijd niet. Er wordt wat lacherig gedaan als een vrouw met een bezweet hoofd aan tafel van de vergadering zit. Ze wil het liefst de overbodige truien en jasjes uit, sjaaltje af en de ramen opengooien. De overgang is fysiek en mentaal een belangrijke fase in het leven van een vrouw. Oók bij vrouwen met een verstandelijke beperking! Anja van Woerdekom (Care for Women Doorn) en Christel van der Horst (Fabriek69) weten er alles van.

 

Menopauze

De overgang is de fase dat de eitjes van de vrouw opraken en haar menstruatie verandert. Dit gaat gepaard met wisselende hor- moonspiegels. Deze fase duurt soms 15 jaar. De meeste vrouwen krijgen zo tussen hun 50ste en 60ste jaar de laatste menstruatie. De gemiddelde leeftijd is 53 jaar. De laatste dag van de menstruatie noemen we de menopauze. Deze kun je pas vaststellen nadat een vrouw een jaar lang niet ongesteld is geweest. Als je 11 maanden niet hebt gemenstrueerd en dan weer een bloeding krijgt, moet je dus opnieuw gaan tellen. Dan pas ben je ook echt niet meer vruchtbaar.

 

Opvliegers

Door de schommelingen van hormonen kunnen er allerlei klachten optreden die het leven van een vrouw behoorlijk kunnen beïnvloeden. 80% van de vrouwen ervaart in min of meerdere mate klachten in de overgang. Een hele bekende is de opvlieger. Vrouwen krijgen het warm en gaan dan soms zweten. Erg vermoeiend allemaal. Opvliegers kunnen ook veroorzaakt worden door medicatie, diabetes, stress, hartklachten of een schildklierprobleem.

 

‘Pijntjes’

Dat is niet de enige klacht. Er is een hele waslijst aan klachten die de overgang allemaal kan veroorzaken. Pijnlijke gewrichten, hevig menstrueel bloedverlies (HMB), slecht slapen, nachtelijk zweten, dunner haar, toename van buikvet, stemmingswisselingen, pijn bij het vrijen door droge slijmvliezen, grote kans op blaasontstekingen, hartkloppingen en dan vergeten we er vast nog een aantal. Verder stijgt door de daling van het hormoon oestrogeen het risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, diabetes en botontkalking. Het klinkt bij vrouwen ook vaak of het een pijntje-hier-pijntje-daar is. En vrouwen willen dan niet zeuren of klagen.


Gezonde leefstijl

Als je dit zo leest is de overgang dus niet iets om lacherig over te doen. Gelukkig zijn er ook vrouwen die niet of nauwelijks klachten hebben. Voor veel vrouwen is de overgang echt een serieus probleem dat het leven behoorlijk negatief kan beïnvloeden. Een aantal zaken kun je als vrouw zelf goed in de hand houden. Dat klinkt als een open deur, maar een gezonde leefstijl helpt! Eet gezond: voldoende fruit en groenten, vezels, weinig suikers, beperk alcohol of koffie, goede nachtrust, vermijd stress en beweeg. Helaas is gezond leven niet voor iedere vrouw de oplossing en moet er meer gebeuren.

 

Care for women

Belangrijk is dan om te kijken waar je klachten of pijntjes vandaan komen en of het de overgang is of wat anders. Laat je verder goed voorlichten of neem een consult bij een hormoonspecialist. Anja van Woerdekom is consulent bij Care for Women Doorn. Zij staat ook in nauw contact met de arts en kan zo nodig doorverwijzen. Deze consulten worden vaak vergoed door je zorgverzekering in de aanvullende polis. Advies is om niet te lang te blijven rommelen. Je kunt je ook laten doorverwijzen naar een vrouwenpoli.

 

 

Emoties

Wat vaak gebeurt tijdens de overgang is dat emoties heftiger kunnen binnenkomen. Je kunt als vrouw dan opeens ergens een punt van maken terwijl je daar vroeger geen woorden aan vuil zou maken. Dit kun je een beetje vergelijken met zoals dat bij pubers gaat. Bij een puber gaan de emoties ook alle kanten op door de veranderingen en schommelingen van de hormonen. Je snapt zelf de emoties niet meer die binnenkomen en je kunt die ook moeilijker reguleren.

Maar wat heel veel mensen ook niet weten of zich realiseren, is dat emoties en trauma’s uit het verleden tijdens de overgang ook opeens weer een thema kunnen zijn. Door de hormonale schommelingen worden emoties uitvergroot en heftiger. Je gaat ook meer nadenken: ben ik wel tevreden met mijn partner, werk enz.?

 

Onbegrip

Het is dus niet verwonderlijk als je als vrouw bijvoorbeeld opeens weer last krijgt van iets wat in het verleden heeft plaatsgevonden, zoals seksueel misbruik. Opeens ontstaat er ruimte om dit trauma te verwerken of om dat laatste stukje dat je nog bij je hebt toch nog aan te pakken. Soms geven vrouwen ook letterlijk toe dat zij nu eens aan de beurt zijn in plaats van de ander. Dit kan voor de omgeving ook wel op onbegrip stuiten. Door de veranderingen.

 

Bakerpraatjes

Een specifieke doelgroep waarbij we vaak vergeten dat ook zij in de overgang kunnen komen zijn de vrouwen met een verstandelijke beperking. Deze groep wordt vaak vergeten en onbegrepen. Over vrouwen met een verstandelijke beperking in de overgang bestaan verschillende ideeën. Vaak slikken deze vrouwen een anticonceptiepil of krijgen ze de prikpil en dan heerst het beeld dat zij geen klachten kunnen hebben van de overgang. Maar dat is een bakerpraatje. Vrouwen met een verstandelijke beperking kunnen wel degelijk last hebben van de overgang. Voor deze vrouwen kan het juist extra stress opleveren omdat zij het niet snappen of omdat ze er geen uitleg over gehad hebben.

 

Antidepressiva

Zo ook bij een vrouw van 50 jaar met een matig verstandelijke beperking. Zij had veel klachten en met name klachten die met haar stemming te maken te maken hadden. Ze sliep slecht, was humeurig en op sommige momenten verbaal en fysiek erg agressief naar haar medebewoners en begeleiders. Men maakte zich ernstig zorgen om haar. Ze stonden op het punt om haar antidepressiva te gaan geven. Gelukkig sprak toevallig een begeleider ons aan. Toen bleek dat ze 50 jaar was, vroegen wij of er al aan de overgang gedacht was. Ze is onderzocht, ze heeft vitamine-ondersteuning gekregen, uitleg over de overgang gekregen en haar leefstijl wat aangepast. Haar klachten verdwenen voor een groot deel en over wat overbleef sprak ze met de begeleiders. Deze mevrouw hoefde dus niet aan de antidepressiva wat erg prettig voor haar was.

 

ASS

Of een ander voorbeeld: een mevrouw met een licht verstandelijke beperking en ASS (Autisme Spectrum Stoornis). Zij kreeg vooral ’s nachts veel opvliegers en raakte daarvan behoorlijk in paniek. Ze besprak dit met haar begeleider, maar die dacht niet gelijk aan de overgang dus er werden allerlei onderzoeken gedaan en ook bij haar was de uitkomst dat ze antidepressiva zou moeten slikken. Gelukkig was er een invaller die zelf volop in de overgang zat. Zij gaf aan dat het misschien de overgang zou kunnen zijn. De mevrouw had nog nooit van de overgang gehoord. Toen ze hoorde dat het erbij hoorde en dat haar lijf zo raar deed vanwege de hormonen, werd ze rustiger. Er is een oplossing gezocht voor het nachtelijk zweten en deze mevrouw hoefde dus niet aan de antidepressiva.

We weten dat mensen met ASS slecht tegen veranderingen kunnen en zeker niet tegen veranderingen in hun lijf. Het is daarom van belang om hier tijdig informatie over te geven en niet wanneer iemand al in de over- gang is. Er is informatie op de markt over de overgang bij mensen met een verstandelijke beperking, kijk maar eens bij Edusex op de website of bij Care for Women Doorn.

 

Down

De leeftijd in combinatie met de ernst van de verstandelijke beperking en sommige syndro- men, denk bijvoorbeeld aan het Syndroom van Down, hebben invloed op de overgang. Deze groep vrouwen komt dus al eerder in de overgang dan de gemiddelde vrouw. Dus niet rond het 50ste levensjaar, maar zo’n 10 tot 15 jaar eerder. Het is dus goed om aan de overgang te denken en hier tijdig informatie over te geven. Deze informatie is nodig om te geven aan begeleiders, maar ook aan cliën- ten zelf en hun familie. Het komt nog te vaak voor dat cliënten afhankelijk zijn van een begeleider die toevallig zelf in de overgang is en dan denkt: ‘maar misschien is mijn cliënt dat ook wel’. Je zult maar net een jong team treffen als cliënt, dan mis je de boot. De afhankelijkheid in de zorg rondom dit thema moet niet afhangen van een begeleider of arts die dit thema toevallig omarmt of eraan denkt, maar moet standaard in de begeleiding zitten van mensen met een verstandelijke beperking.

 

Herbeleving

En net als bij vrouwen zonder beperking kunnen ook deze vrouwen herbelevingen krijgen van in het verleden opgelopen trauma. Denk hierbij aan bijvoorbeeld seksueel geweld. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen nare ervaringen minder goed dragen of daar ander gedrag tegenover zetten, zodat zij het beter kunnen dragen. Dus ook hier is het van belang om daar alert op te zijn. Angst en herbelevingen kunnen in deze fase een rol gaan spelen, omdat emoties heftiger binnen kunnen komen door de schommelingen van de hormonen. Durf dus aan de overgang en onverwerkt trauma te denken bij deze specifieke groep vrouwen. Ervaring leert ons dat informatie geven over de overgang, echt helpt bij goed doorkomen ervan.

 

AVG

Wij spreken ook regelmatig artsen of AVG-artsen (Arts Verstandelijk Gehandicapten) en ook zij missen soms behoorlijk wat informatie. Zeker als het gaat om de informatie over de overgang en wat zou kunnen helpen of ondersteunend zou kunnen zijn om deze fase in het leven van vrouwen met een verstandelijke beperking aangenamer te kunnen laten verlopen. Wij zeggen dan ook vaak dat men zich moet laten informeren door een hormoon specialist die ervaring heeft met vrouwen met een verstandelijke beperking.

TIPS

Tips algemeen:
– Steek altijd in op een gezonde leefstijl en zorg voor goede slaaphygiëne

– Consulteer een hormoon specialist van bijvoorbeeld Care for Women

 

Tips bij vrouwen met verstandelijke beperking:

–  Herhaal informatie over de overgang

–  Schaf het boekje de overgang voor cliënten met verstandelijke beperking aan. Hier te krijgen

–  Volg zo nodig een tweedaagse training over hormoonverandering bij vrouwen (en mannen) met een verstandelijke beperking. Door: Anja van Woerdekom & Christel van der Horst

 

Geschreven door: Anja van Woerdekom (Care for women) en Christel van der Horst (Fabriek69)

Illustraties door: PROUD2BFEM

.