Ja zuster
Consent is als een kopje hete thee. Als iemand ligt te slapen, giet je geen hete thee in hun mond. Als iemand bewusteloos is, willen ze geen thee. Als iemand hardop zegt: ‘ja lekker! Thee!’ dan hebben ze consent gegeven. Je kunt heel lang praten over consent en dat is ook zeker allang gedaan, maar hier komt het op neer. Er is een geniaal filmpje op YouTube te vinden over hoe hete thee als consent is. Zo gaat het met seks ook. Als iemand bewusteloos is of ligt te slapen, en niet kan zeggen: ‘ja lekker!’ dan is het antwoord dus nee, geen seks!
Even terug: wat betekent het woord consent? Het is Engels en betekent eenvoudigweg toestemming. Toen ik seksueel actief werd (vlak nadat de dinosauriërs ons verlaten hadden) werd er met geen woord over gerept, in geen enkele taal. Goede jongens deden geen dingen die je niet wilde, was de boodschap. En als er iets gebeurde waar je niet van gediend was, dan moest je als meisje maar van je afbijten. Ik ben meer dan eens van een feestje weggegaan, omdat ik in een hoek werd gedreven, achtervolgd werd door een dronkenlap of omdat ik bang was dat iemand GHB of andere troep in mijn biertje had gedaan. Dat ‘goede’ jongens ook goedbedoelde inschattingsfouten konden maken, tja, daar kwam ik gaandeweg achter. We hadden geen woorden om er over te praten, behalve dan de vrijpartij direct afkappen en weggaan, trillend op de fiets naar huis.
Het idee dat je toestemming moet geven voordat er iets met je lichaam gebeurt, want meestal gaat het over plastische en niet over geestelijke interactie, komt uit de ziekenzorg. Maar het idee dat iederéén iets te zeggen heeft over zijn/haar/hun lichaam is echt vrij nieuw. Eeuwen en eeuwenlang gold beschikkingsrecht alleen voor mensen (lees: mannen) die een bepaalde maatschappelijke status hadden en daarmee ook mochten beslissen voor alles onder hen. Zwakkere soorten zoals gehandicapten, vrouwen, onvrije mensen, bedienden en kinderen hadden weinig te zeggen over wat er met hun leven gebeurde.
En dat we in Nederland inmiddels de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens hebben geaccepteerd, betekent niet dat die altijd wordt nageleefd en bovendien golden en gelden voor een groot deel van de wereld hele andere regels. Voorbeeldje: tussen 1935 en 1967 werden in Amerika meer dan twintigduizend hersenoperaties aan de prefrontale cortex uitgevoerd (lobotomie) waarbij het doel vooral was om de patiënt terug achter het aanrecht of terug in de fabriek te krijgen. Het persoonlijk geluk was een bijzaak en veel mensen zijn geopereerd zonder dat ze wisten wat er ging gebeuren, of, als ze het wel wisten, wat de mogelijke gevolgen zouden zijn. Recenter voorbeeld: in 2001 bleek dat sommige Westerse universiteiten het testen van nieuwe kankermedicijnen op mensen laten doen, in India, als het onderzoek nog te experimenteel gevonden werd om op Westerse (lees: witte) mensen te gaan testen. De Indiaase proefkonijnen kregen een onleesbaar boekwerk toegestoken met de mogelijke gevolgen en bijwerkingen en moesten op basis daarvan ‘toestemming’ geven. Is dat échte toestemming op basis van juiste informatie, ofwel informed consent?
De maatschappelijke maatstaf is, in sommige landen, inmiddels naar de overliggende kant van het spectrum uitgezwaaid. Sinds 2018 is in Zweden alle seks zonder expliciete toestemming verkrachting. In Nederland is ook zo’n wet in de maak, al had minister Grapperhaus wel een klein duwtje nodig in de vorm van breedgedragen petities en uitbundige protesten om het laffe ‘seks tegen de wil’ op te schrijven als wat het is, namelijk verkrachting.
Sinds 1956 zijn vrouwen eindelijk handelingsbekwaam in ons land: we mogen zelf een hypotheek afsluiten, zelf beslissen of we willen trouwen, waar we willen werken en of we kinderen willen krijgen. Informed consent wordt de laatste twintig jaar steeds normaler, zowel in de medische wereld als rondom seks. Maar we mogen niet laks worden. In Polen heeft het conservatieve patriarchaat net het recht op abortus afgeschaft. In veel Amerikaanse staten is abortus nog steeds verboden. In honderden landen ter wereld ligt de huwbare leeftijd van meisjes rond de veertien, en is daarvoor alleen toestemming van een mannelijk familielid nodig. We moeten alert blijven en hard blijven roepen: wij beslissen zelf over ons eigen lichaam. Met of zonder thee.
Consent Filmpje:
Copyright © 2015 RockStarDinosaurPiratePrincess and Blue Seat Studios. Images are Copyright ©2015 Blue Seat Studios. https://www.youtube.com/watch?v=pZwvrxVavnQ
