‘Ja maar …’
Relaties, Intimiteit en … Solidariteit?
Groepsdieren zijn we. Bij dreigend gevaar zoeken wij al vanaf de prehistorie elkaar voor steun op.
Of je je nu moet verweren tegen een leeuw of je weg moet zien te vinden in de bureaucratische systemen die onze moderne samenleving kenmerken, een handje hulp en medeleven doen nog steeds wonderen. Al met al kunnen we gerust stellen dat evolutionair gezien die onderlinge banden ons veel goeds hebben gebracht: we zijn er immers nog steeds.
Met het tegengaan van de verspreiding van het COVID-19 virus is iets raars en naars aan de hand. Aan de ene kant hebben we nog steeds de behoefte om bij elkaar te zijn in bange dagen, aan de andere kant is juist nu afstand op zijn plaats, omdat het virus vrolijk meelift op onze onderlinge contacten. Dat is een bijzonder akelig aspect van deze gezondheidscrisis, die ook sociaal grote invloed heeft.
Als je het thuis niet plezierig hebt met je partner en/of kinderen, dan komen tijdens het thuiswerken ongetwijfeld de muren soms op je af. Maar laten we ook niet de mensen vergeten die zonder partner en kinderen in hun uppie een huishouden draaiende houden. Die hebben andere zorgen: thuis is er geen praatpaal en met sociale contacten buitenshuis moet iedereen voorzichtig omgaan, om de overdracht van het virus tegen te gaan. Dat heeft ook zo zijn gevolgen voor intimiteit en seksualiteit.
Als mensen onder druk komen te staan, ontstaat het risico dat ze minder oog hebben voor de zorgen van een ander. En dat vind ik jammer! Zeker nu de crisis langer aanhoudt. Met de focus op het eigen (emotionele) overleven kan het dan verleidelijk zijn om in termen van een rangorde te denken: ‘Ja, maar jij hebt geen kinderen, dus jij kan die klus makkelijk afmaken, ik trek het nu echt niet.’ Of: ‘Ja, maar jij bent jong, je kunt nog je hele leven uitgaan, pas je maar aan’. Jong, oud, alleenwonend, met of zonder partner, iedereen heeft zo z’n eigen zorgen.
In medische hoek wordt nagedacht over de vraag wie wanneer behandeld moet worden, wanneer wel en wanneer niet naar de ic. En die discussie steekt ook steeds de kop op met betrekking tot het testen op de aanwezigheid van het virus – krijgt onderwijzend personeel wel of niet voorrang –. Maar we moeten we ons daar niet toe laten verleiden op sociaal gebied. Het ene probleem is het andere niet en hoe groot en hoe zwaar iets is, hangt ook af van de schouders die de last moeten dragen. Met andere woorden: oordeel niet te snel en laat enig gevoel van solidariteit niet los. Er staat namelijk meer op het spel dan onze fysieke gezondheid en dat is wat mensen mensen maakt: onze onderlinge relaties.
Geschreven door: Prof. dr. Janine Janssen, hoofd onderzoek van het Landelijk Expertise Centrum Eer Gerelateerd Geweld van de nationale politie, Lector Veiligheid in Afhankelijkheidsrelaties aan Avans Hogeschool en bijzonder hoogleraar Rechtsantropologie aan de Open Universiteit.
