Binnenin is het verdorven (Kim Koumans over #MeToo in de danswereld)

“Je bent niet alleen en ik ben er voor je, weet me te vinden!”

Die oproep doet oud-danser en choreograaf Kim Koumans aan alle dansers in Nederland die misstanden nog niet delen, nog niet durven te melden dat ze aangerand en/of seksueel misbruikt zijn.
Vlam Magazine sprak met Kim over haar ervaringen met machtsverhoudingen, manipulatie en misbruik in de danswereld, over #DossierDansMisbruik dat zij vier jaar geleden startte en dat resulteerde in een publicatie in het Noordhollands Dagblad, over de aandacht voor haar verhaal in het vragenuurtje in de Tweede Kamer, en over victim blaming. Haar grote droom: een veilige danswereld voor iedereen.

Lange en pittige tocht

“Dossier Dans Misbruik is een journalistiek onderzoek naar mistanden en seksueel misbruik in de Latin dance”, legt Kim Koumans uit. In dat dossier doen zestien betrokkenen hun verhaal, waarvan tien (voormalig) dansers, trainers en een wetenschappelijk onderzoeker. Drie deskundigen hebben hun expertise gedeeld. Vier jaar deed Kim Koumans over het volledige onderzoek: “een lange en pittige tocht, met veel ondernemingen en teleurstellingen. In deze periode heb ik ook mijn laatste ouder verloren, mijn vader, na een ziekbed van een jaar. Dat confronteerde me erg met de kwetsbaarheid van het leven en gaf me het laatste zetje om de media op te zoeken.”

#metoo in Latin dance

Eind 2020 nam Kim contact op met journalist Marco Knippen, waarna er 7 maanden journalistiek onderzoek plaatsvond. “In deze maanden heb ik formele en informele gesprekken gehad met meerdere sectoren en gingen steeds meer (zorg)professionals mij begeleiden en ondersteunen. Het onderzoek breidde zich steeds verder uit en steeds meer dansers sloten aan. Ik ben enorm trots op het eindresultaat van de publicatie van Marco Knippen in het Noordhollands Dagblad van 2 juli jl.” In dat artikel lees je dat er al in de beginjaren voorvallen waren waar je vragen bij kunt stellen. Daardoor voelde Kim als kind grenzen niet aan, en normaliseerde ze uitwassen: “Ik ben heel jong begonnen met dansen. Ik stond met mijn 4 jaar al meerdere malen per week in de balletzaal, wat steeds meer vorm kreeg en uitbreidde naar meerdere dansvormen. In die erg jonge kinderjaren was er al sprake van een harde aanpak en misstanden op fysiek, mentaal en emotioneel gebied. Ook het gewicht werd streng in de gaten gehouden. Op mijn tiende koos ik niet voor de balletacademie, maar voegde stijldansen eraan toe. Twee jaar later maakte ik de volledige overstap naar stijldansen.”

Vragenuurtje

Op 6 juli jl., tijdens het laatste Vragenuurtje (vanaf minuut 33) voor het zomerreces van de Tweede Kamer, werd Kims verhaal aangehaald: ‘knap en dapper dat ze dit naar buiten brengt’. Aan demissionair minister Tamara van Ark (Medische Zorg en Sport) werd gevraagd het fysiek, mentaal en seksueel grensoverschrijdend gedrag in de dans- en sportwereld te voorkomen en de slachtoffers proactief te beschermen.

In de danswereld, en ook in andere sporten brengen trainers en dansers/sporters heel veel tijd samen door. De grenzen in de Latin dancewereld vervagen. Hoe komt dat? Kim verwoordt het zo:

Grenzen vervagen

“Het is een gesloten en geïsoleerde zwijgcultuur, familiair, zonder gedragsregels en veel dubbele petten. Seksualiteit zit in de sport verweven, dat zie je ook al bij erg jonge junior-danspaartjes. Het wetenschappelijk onderzoek en de expertise van Valentin Meneau, een onderdeel van het dossier, toont dit ook aan. Er zijn veel machtsverhoudingen, waar veel belangen meespelen. Manipulatie en onderdrukking worden ingezet als deze belangen op het spel staan.
Trainers worden bijna als goden gezien en seksisme, intimidatie en het aanraken van dansers is aan de orde van de dag. Volgens mij vervagen de grenzen onder andere ook omdat de danssport voortkomt vanuit de dansscholen waar jonge kinderen beginnen met stijldansen op de club-les. Dit zijn horecagelegenheden, er is geen toezicht, er wordt alcohol geschonken en er zijn vaak geen kleedkamers. In deze dansscholen worden vaak ook de privélessen en trainingen gehouden. Ook is er een grijs gebied: is het sport of kunst? Dit wil niet zeggen dat deze rode draden ook daadwerkelijk overal voor misstanden zorgen. Ik heb zelf ook goede ervaringen en bijvoorbeeld jarenlang een erg goede vriendschap en samenwerking gehad met wijlen Robert Minneboo en zijn dansschool in Oosterhout destijds.”

Victim blaming

Door alle berichtgeving heen speelt victim blaming. Kim legt uit hoe we daar als samenleving iets tegen kunnen doen, want victim blaming is het laatste wat je wilt voor de slachtoffers …

“Mensen kunnen vaak door onwetendheid en een bepaalde naïviteit kwetsende uitingen doen die erg schadelijk zijn voor slachtoffers. Bij seksueel misbruik en grensoverschrijdend gedrag speelt van alles mee, waar mensen geen weet van hebben: de mechanismen en dynamieken, de angst en verlamming van slachtoffers, het grooming proces* en de relatie die je hebt met een pleger, trainer. Vaak beschuldigen mensen liever het slachtoffer, zelfs kinderen, dan de ernst van deze zaken onder ogen te zien. Een sportwereld, dansen, vooral als die veel showelementen bevat, heeft nog extra elementen waar weinig tot geen kennis van is en victim blaming op de loer ligt. Veel mensen begrijpen niet dat slachtoffers jarenlang zwijgen en wat het betekent om een topsporter, danser, te zijn. Dat het je leven is, waar je al je liefde en passie in legt! Maar binnenin is het verdorven.

In de Latin danscultuur komt victim blaming heel vaak voor. Als slachtoffers word je bij onderdrukken, kleineren en manipuleren ongeloofwaardig gemaakt op een erg negatieve en schadelijke manier, nog voordat je ook maar kan overwegen om te melden. En dan is het ook niet veilig of onbekend wáár je het moet melden. De familiare setting en machtsverhoudingen creëren dan ook dat er nooit voor het slachtoffer gekozen zal worden en je kan je carrière ook gedag zeggen aangezien het een jurysport is.”

‘Ik hoop dat mijn gebroken danshart langzaam zal helen en dat mijn openheid, kwetsbaarheid en moed opleveren waar ik van droom: een veilige dansomgeving voor iedereen’

Danshart

Kim wil de slachtoffers een gezicht geven en alles wat ze al heeft ondernomen nog veel verder uitbreiden: “De politiek en ministeries, media, zorgprofessionals en het onafhankelijk overkoepeld meldpunt voor alle dansvormen dat ik al eerder noemde in de media.
Er staat veel op de planning en ik ben met meerdere partijen in gesprek. Ik blijf me nog langdurig inzetten voor de Latin dansers, maar zeker ook voor alle andere dansvormen, want ook vanuit daar hebben veel dansers zich al bij mij gemeld. Dansen is zó mooi, het is sport, het is kunst, maar het wordt tijd dat iemand voor de rechten van dansers opkomt en er een hoop gaat veranderen.

Ik ben enorm dankbaar voor de vele steunbetuigingen en mooie en ontroerende reacties vanuit alle hoeken van het land. Slachtoffers uit de danswerelden, maar ook andere slachtoffers van seksueel misbruik, laten me weten dat ze achter me staan en dat geeft me veel kracht. Ik vind het subliem hoe betrokken en ondernemend bepaalde Tweede Kamerleden en BN’ers zijn. Voor mij persoonlijk hoop ik dat gedurende dit proces, mijn gebroken danshart langzaam zal helen en mijn openheid, kwetsbaarheid en moed opleveren waar ik van droom; een veilige dansomgeving voor iedereen. Aan alle dansers wil ik zeggen: ‘Je bent niet alleen en ik ben er voor je, weet me te vinden’.

Op 22 juli jl. zijn Kim Koumans en journalist Marco Knippen bij het programma “Nieuws BV” van Natasja Gibbs geweest, wat is op uitgezonden NPO 1/ Nederland 1 en NPO Radio 1. Het is hier terug te kijken.

👉 Vragen, opmerkingen en reacties kun je sturen naar VLAM (info@vlammagazine.nl), dan zorgen wij dat ze bij Kim terecht komen.